TANGO PRATİĞİ HAKKINDA…
Nedir? Ne Değildir? Dansımıza Katkısı Var mı?
Yazıya başlamadan önce…
Aşağıda sizler için hazırladığım yazı, zorlamak, baskı kurmak, empoze etmek, dayatmak amaçlı yazılmamıştır. 26 yılda biriktirilen gözlem/deneyim/edinimlerimi paylaşmak üzere kaleme alınmıştır. Zaman ayırıp sonuna kadar okuyan, yarısında sıkılıp okumayı bırakan, şöyle bir göz gezdiren, yazdıklarımı dikkate alan/almayan herkese şimdiden teşekkür ederim…
Tango Pratiği, eğer farklı bir formatta düzenlenmiyorsa, derslerde işlenen konuların üzerinden gidilerek pekiştirildiği, beden, ruh ve sosyal olarak dansımızı geliştirebildiğimiz çalışma ortamıdır. Bunu, yabancı dil öğrenmeye benzetebilirsiniz. Yabancı bir dil dersi alıyorsanız, sadece gramer dersi almak sizin o dili konuşmanıza, o dili bilen kişilerle sohbet etmenize hiçbir zaman yetmez. Öğrendiğiniz yabancı dili konuşabilmeniz için, o dili konuşan kişilerle bol bol konuşma pratiği yapmanız, hatta o dilin konuşulduğu ülkeye bir süreliğine gitmeniz gerekebilir. Kısaca bilginin hayata geçirilmesi gerekir. Milonga mekanlarında farklı kişilerle dans edebilmeniz için, sadece sınırlı dakikalara sığdırılan derslere katılmanız asla yeterli olmayacaktır. Katıldığınız grup/özel/atelye derslerine ek olarak pratik yapmanız gerekir. Derste öğrendiklerinizi kafada halletmiş olsanız bile, vücudunuza öğretmeniz için pratiğe ihtiyacınız vardır. Aksi taktirde bir sonraki ders için, yeni öğreneceğinizin üzerine eklenmiş bir önceki bilgi eklenecek, işiniz daha da zorlaşacaktır. Derste öğrendiğinizi, onu izleyen pratikte üzerinden geçip, bir sonraki derste, yeni bilgiye hazır temizlenmiş bir kafayla girmeniz dansınızın gelişimi için çok önemlidir. Hatta daha ileri giderek, pratiklerin, tango derslerinin uzantısı olarak düşünüp, milongalarda dans edebilmeniz için, sizi hazırlayan bir deniz olduğunu düşünebilirsiniz. Yani “milongaları okyanus, pratikleri deniz, düzenli derslerinizi havuz” olarak düşünebilirsiniz. Ve bu deniz, dansçıları sosyal, ruhsal ve bedensel olarak keyifli dansların paylaşıldığı milongalara hazırlar. Düzenli dersler, pratikler ve milongalar birbirine çok güçlü olarak bağlanmış 3 halkadır.
Pratik yapmak sadece öğrenciler için değil, eğitmenler, performans dansçıları ve koreografi hazırlayan profesyonel dansçılar için de gereklidir. Doğal olarak öğrenci pratik günlerinden ayrı bir günde olması gerekir. Ancak bu kısım aşağıdaki yazının dışında tutulup, “özellikle farklı format”a tabi tutulmamış öğrenci pratikleri için yazılmıştır. (Farklı formattan kastedilen; bir nevi milonga formatında gerçekleşen pratikler vb).
Her şehirde, genellikle okullara ait, kendine özgü çizgisi olan pratik günleri vardır. Kendine özgü olması iyi bir şeydir. Yoksa tüm pratikler birbirinin tekrarı olurdu, yaratıcı olamazdı. Mesela, kılavuz eğitmenin olması/olmaması, ücretli olması/olmaması, tanda/ronda düzeninde olması/olmaması, katı kurallarının olması/olmaması, vs, vs…
Ülkemizdeki pratiklerin çoğunluğu, katı kuralların olmadığı, hata yapmaktan korkmadan, rahat, esnek, stresten uzak çalışma ortamlarından oluşur, yani dans ederken, dansın ortasında durup, çalışılan kişiyle herhangi bir hareket karşılıklı analiz edilebilmektedir.
Pratik yapmanın faydaları ile ilgili konuya girmeden önce:
Bakalım aşağıdaki cümleler sizlere tanıdık gelecek mi?
“Kiminle pratik yapacağım? “Pratikte dans edebileceğim kimse yok!”
Kendinize karşı dürüst olun ve bahaneler üretmeyin. Kimse yoksa kendi kendinizle çalışın! Kimsenin olmaması, sizin pratik yapmamanız için “mazeret” olmamalı.. Ders videolarınız elinizdeyken, kimse olmasa bile tek başınıza videodaki bilgiyi önce beyninizde hayal ederek “beyin pratiği”, sonra da adımlarınıza taşıyarak “uygulamalı pratik” yapabilirsiniz.
“Pratikte çok fazla erkek var, pratik yapacak kadın dansçı bulamıyorum, bi daha pratiğe gitmeyeceğim!” ya da tam tersi. İşte tam da tembel dansçı bahanesi! Bir bahane daha yaratmış olursunuz kendinize.. Kadın kadına ya da erkek erkeğe çalışmayı da deneyimleyebilirsiniz. Bu sizin, karşınızdaki rolü anlamak adına “empati” kurmanız için en güzel fırsat.
“Tangoda zirve mutluluğa erişmenin yolu, rollerin birbirine karıştığı andan geçer!”
Kadın dansçının ağzından:
“Pratiğe gitmeye gerek yok. Erkek iyi ise, kadının çok fazla bir şey bilmesine gerek yok ki! Dans ettiriyo walla! Bilmediğim figürleri bile yağdan kıl çeker gibi yapıyorum!” (KOCA YALAN!).. Seni dans ettiriyor da dansından keyif alıyor mu acaba?
Erkek dansçının ağzından;
“Pratiğe ihtiyacım yok. Milongalarda benden ileri seviye kadınları dansa kaldırıyorum, leb demeden leblebiyi anlıyorlar, adeta kafamdan geçeni okuyorlar” (KOCA YALAN!). Senin kafandan geçeni belki okumuyordur. Okuyamadığı için de kendi çapında dans ediyor olabilir..
“Tangoda tandayı paylaşan iki kişi için de sorumluluklar eşit paylaşılır. Ne eksik ne fazla! Bu sorumluluğu tek bir kişiye yüklemek ya da yüklenmek bencilliktir. Paylaşımdır tango. Bunu da bol bol pratik yaparak öğrenebilirsiniz.”
“Ben pratiğimi milongalara giderek hallediyorum”!!
(BAŞKA ARZUNUZ? :)) ) Yok öyle bir dünya :) Milongalar, sizin tangoyu öğrendiğiniz etkinlik asla değildir! Dançılar milongaya gitmek için, kıymetli zamanından 3-4 saat ayırıyor, üstelik buna bütçe ayırıyor. Tek amacı o gece keyifle dans etmek. Derste öğrenmeye çalıştıklarınızı pratik etmeden, vücudunuza kabul ettirmeden, milongalarda kimsenin zamanını ve parasını helak etme hakkınız asla olamaz.
“Milongalar hepimizin keyif almak, stresimizden uzaklaşmak, huzur bulmak için gittiğimiz etkinliklerdir. Sorumluluk sahibi bir dansçı milongaları pratik yapma alanına ya da pratikleri milonga alanına çevirmemelidir.”
“Tango dersi almama gerek yok, pratiklere giderek de tangoyu öğrenebilirim, hem de daha ekonomik”. (NAYIR! NOLAMAZ!). Eğer katılacağınız pratik başka bir formatta düzenlenmiyorsa; eğer o sadece “Pratik” ise, anlamı zaten içinde ve ayan beyan ortada: Pratik yapabilmeniz için, birşeyleri önceden öğrendiğiniz varsayılır. Pratikte adım, figür öğretilmez! Öğrenilen konu vücudunuz da anlayana kadar tekrar edilir! Bu hayallerle pratiklere gidilmez!
Örnek vermek gerekirse; Ankara’daki Akademitango okulunun Çarşamba Pratikleri sadece “pratik”tir. Akademitango “Pazar Praktilongası” ise farklı bir formattadır: okulun fiziksel özelliğinin avantajı kullanılarak, bir katında “pratik”, diğer katında “milonga” düzenlenmektedir. Etkinliğin adı da iki etkinliğin isminin birleşmesiyle (Praktika’nın “Prakti” sini, Milonga’nın “Longa”sını birleştirerek oluşturulmuştur).
“Tango eğitmeni olmaya hevesliyim. Pratiklere gidip oradaki dansçılara öğreterek eğitmenlik konusunda pratik yapıyorum” (OFFF!!). Tango bilginizi “paylaşmak” ile “öğretmek” arasında ince bir çizgi vardır. Aman dikkat! Eğer tango eğitmeni değilseniz, tango eğitmeni olsanız bile, gittiğiniz pratiğin organizatörlerinin sağladığı kılavuz eğitmenleri de varsa, size sorulmadıkça öğretmeye yeltenmeyin, sadece ve sadece, ince çizgiyi de gözeterek, karşınızdakinin alabileceği kadar bilgiyi uygun kıvamda paylaşın! Yoksa faydadan çok zararınız olur! Mesela ilkokul öğrencisine integral, matriks anlatmaya çalışmak gibi J Öğrenmekten soğur! Net!
Gelelim fasulyenin faydalarına :)
Eğer Tango Pratiği farklı bir formatta organize edilmemişse, pratik yapabilmek için gerekli olan en önemli 5 şey: çalışma ortamı, tango müziği, siz, cinsiyet gözetimi yapmaksızın çalışılabilecek farklı partnerler ve pratiğe kılavuzluk edebilecek eğitmenlerdir. Tango pratiklerinden maksimum düzeyde verim alabilmeniz için temel noktalara ve bunların önemine, 26 yıllık tecrübeme dayanarak ve sizlerden gelen geri dönüşleri de göz önünde bulundurarak bazı önemli noktalara değinmek istiyorum:
Milongalarda hata yapmak size pahallıya mal olabilir, ancak pratiklerde hata yapmaktan korkmayın, dansınızın gelişimi için çok hata yapmak önemlidir. Zira hatanızı telafi etmek için doğru adrestesiniz demektir”.
Öncelikle; tango pratikleri; sizlerin sadece öğrendiklerinizi tekrar ettiğiniz bir etkinlik olmayıp, aynı zamanda yeni dostluklar kurduğunuz, daha önce hiç dans etmediğiniz kişilerle ve onların enerjileri ile tanışıp, dans edip arkadaş çevrenizin çoğaldığı, mevcut arkadaş çevrenizle ilişkilerinizi sağlamlaştırdığınız ortamlardır. Bir tango okulunda yapılan tango pratikleri sadece o okulun öğrencileri için olmayıp, başka okullardaki tango öğrencilerine de açık çalışma ortamlarıdır. Tango dersi aldığınız dans okulunun pratiklerine gidebildiğiniz gibi, başka okulların pratiklerine de katılarak, farklı sesler, farklı enerjiler tanıyıp hem dansınızı hem de sosyal ilişkilerinizi geliştirebilirsiniz.
Çalışmaya Başlamadan Önce;
Bilindiği üzere milongalarda “bakış” ile dansa daveti şiddetle savunuyorum. Ancak her şehirdeki her pratik farklı karaktere sahip olabilir. Bazı pratiklerde bakışla çalışmaya davet yerleşmiş olabilir, bazı pratiklerde ise pratikler grup derslerinin devamı gibi düşünülüp, erkek dansçı da, kadın dansçı da çalışmak istediği kişiye rahatlıkla sorabilir. Bizim size tavsiyemiz, her iki yöntemi de kullanabiliyor olmanız. Böylelikle milongalara katılıcağınız zaman, dansa “bakışla daveti”, “bakışla davete açık olmayı” deneyimlemiş olur, milongalarda rahatlıkla kullanabilir hale gelirsiniz. Pratiklere katıldıkça her pratiğin karekteristik özelliklerini gözlemleyerek öğrenebilirsiniz. Ya da o pratiğe gitmeden önce pratiğin yapıldığı okulun web sayfasından pratikleriyle ilgili detayları öğrenebilirsiniz. (Ülkemizde pratikler çoğunlukla tango/dans okullarına ait stüdyolarda yapılmakta olduğu için, pratiklerinin özelliklerine dair detaylı bilgiye web sayfalarından ulaşmak mümkündür).
Çalışma Adabı Açısından;
Pratikler başkalarının üzerinde üstünlük kurduğumuz bir ortam değildir. Birlikte daha iyi dans edebilmek için, birlikte geliştiğimiz çalışma ortamlarıdır. Başka bir dansçıdan daha tecrübeli olmamızı bir üstünlük aracı olarak görmemeliyiz. Zira dans tecrübemiz dans ettiğimiz süreye değil, ne kadar çok dans etmemize endekslidir. Seviyesi her ne olursa olsun, birlikte daha keyifli dansları paylaşmak için birbirimize pozitif, yapıcı geri bildirimler yapabilmeliyiz. Pratiklerde farklı seviyeden dansçılar bulunmaktadır. Çalışmak istediğiniz spesifik bir konu varsa, bu konuya uygun seviyede çalışma arkadaşı seçmelisiniz. Mesela ileri seviye bir dansçıysanız, yürümeye henüz yeni başlamış bir dansçıyla boleo çalışmak karşı tarafa faydadan çok zarar verebilir.
Pratik yaptığınız arkadaşlarınızla birbirinize sorular sorun: “Bugün benimle pratik yaparken konforlu muydun?”, “Seninle pratik yaparken bugün hangi sorunumuzu çözdük?” “Giro yaparken sana aşağıda yeterli yer sundum mu?”, “Seninle deneyimlediklerim benim kafama takılan konulardı, senin de çalışmak istediğin konu var mı?” vs vs..
Ancak bir konuda çok dikkatli olun: Asla ve asla pratik yaptığınız kişiye şunları söylemeyin: “Bunu yanlış yaptın, değiştir!”. Çalışma arkadaşınızı suçlamak yerine; “Seninle X adımı yaparken, bu adımın daha iyi çalışması için birlikte ne yapabiliriz?”
“Kişisel suçlamalar, dansçıyı tangodan soğutur.”
Pratiklerde hata yapmaktan asla korkmayın. Eğer hatalarınız, eksikleriniz varsa bunları düzeltebileceğiniz, kendinizi geliştirebileceğiniz en doğru çalışma ortamı Pratiklerdir. “Unutmayınız ki, sizin gibi herkes pratiklere bunun için geliyor. Yalnız değilsiniz!”
Pratiklerde sadece kendi partnerinizle çalışmak yerine, öğrenilenlerin farklı enerjilerle tecrübe edinilmesi, farklı enerjilere göre dans edebilmeyi öğrenmenizi ve sizleri milonga mekanlarında dansınızı paylaşacağınız kişilerle daha uyumlu dans edebilmenizi sağlar. Pratiklerde kalabalık salonda dans etmeniz, sizlerin doğaçlama dansınıza katkıda bulunacaktır. Kısaca; bir nevi milonga mekanlarında dans etmek için size uygun sosyal zemin ve ortam yaratır. Pratiklerde, aynı ortamda farklı kişilerle biraraya gelerek dans etmek, ortak sanat vizyonunu paylaşmanızı sağlar ve efektif fayda sağlar. Zira bu ortamlarda ilham almak adına “kaliteli rekabet” edebileceğiniz başkaları da olacaktır.
“Birlikte daha iyi, birlikte daha konforlu, birlikte daha müzikal kadın/erkek dansçı olmak, dansımızda ve sosyal ilişkilerimizde “BİR” olmak için pratiklere katılıyor olmalıyız.”
Pratikler, aynı zamanda, interaktif eğitimin gerçekleştiği ortamlardır. Pratiğe gelen dansçıları izlemek, onları dikkatlice gözlemlemek dansınıza katkı sağlayacaktır. Sizden daha ileri seviyede olan bir dansçıya soracağınız her soru ya da başlangıç seviyesindeki birini izlemeniz, onun size soracağı sorular bile eski bilgilerinizi hatırlamanızı sağlar. Unutmayınız ki, kendi “bilgilerini her daim güncelleyen bir eğitmen”den ders alıyorsanız, eğitmeninizin sizin ilk başlangıç seviyenizdeyken anlattığı bilgilerin üzerine koyarak bir sonraki sene yeni dansçılar yetiştirmektedir. İleri seviye dansçı olsanız bile, başlangıç seviyesindeki birini izlemeniz onunla dans etmeniz bu yeni bilgilerin size transfer olmasını sağlar, bilgileriniz güncellenir. Adım hafızanıza güveniyor olabilirsiniz, ama çalışmak için dans ettiğiniz başlangıç seviyesindeki bir dansçı, ritmi sizden daha iyi duyuyor olabilir. Alın size karşılıklı bilgi transferinin gerçekleştiği bir an daha!
Dolu kabı boşaltmadıkça üzerine ekleyemezsiniz. Pratikler, bilgi paylaşımının gerçekleştiği ortamlardır. Bilgiyi paylaştıkça, daha yenisini öğrenmek için kendimizi yeni bilgi almaya hazır hissederiz. Ancak bilgi transferinin, *doğru dozajda, *doğru seviyedeki kişiye *doğru zamanda aktarılması gerekir. Bilginizi henüz almaya hazır olmayan birine aktardığınızda, yarardan daha çok zararınız olacağını tekrar tekrar hatırlatmak istiyorum.
Peki Bir Tango Dansçısı Olarak Pratikler Konusunda Neler Yapmalıyız?
Pratiklere katılmadan önce kişisel bakımımıza özen göstermeliyiz. İşten çıkıp pratiğe gidiyor ve gerekli donanıma sahip değilseniz, gittiğiniz pratiğin bulunduğu okulların wc’lerindeki kişisel bakım ürünlerinden faydalanabilirsiniz.
Pratiğe katılmayı alışkanlık haline getirmeliyiz. Sanki haftada iki gün dersiniz varmış gibi düşünebilirsiniz. Bunun için, arkadaşlarınızla pratik saati öncesi sözleşebilirsiniz, arkadaşlarınız gelmiyorsa bunu fırsata çevirip pratikte başka kişilerle tanışıp dans edebilirsiniz. Çalışacak başka birini bulmakta zorluk çekiyorsanız, tek başınıza dans barında kadın/erkek tekniği derslerinde öğrendiklerinizi tekrarlayabilirsiniz, teknik ders almıyor iseniz tek başınıza pratik yapabilmek için eğitmenlerinize ne tür egzersizler yapabileceğinizi sorabilirsiniz. Siz yeter ki pratik yapmayı isteyin!
Pratik konusunda motivasyonunuzu artırmak için hedefinizi belirlemelisiniz ve bunun için çaba sarfetmelisiniz.
Tango adımlarına dair zengin repertuarınız olabilir. Ancak “1. duruş”, “2. tutuş” ve “3. sarılma”nız konforlu değil ise sahip olduğunuz repertuarınız, altı üstüne gelmiş dağınık bir odadan ibarettir… ve aradığınızı bulamazsınız, zaman kaybedersiniz. Bu 3 önemli konuda konforlu değilseniz, çalışacağınız kişinin de konforunu sağlayamazsınız. En basit olarak gördüğünüz bu üç konuyu vücudunuza oturtana kadar pratikte çalışmayı ilk hedef konular olarak belirleyebillirsiniz.
Yukarıdaki 3 konuyu temizledikten sonra, derslerde işlediğiniz konuyu pratikte 1 kez değil, 2 kez değil, 20, 30, 40, 50 ... defalarca tekrarlarmanızı tavsiye ediyorum. 2 kez yürüyüş çalışmak, 3 kez dönüş çalışmak yerine, bir pratiği sadece “yürüyüşe” ayırmanız pratikten daha çok verim almanızı sağlayabilir. Anlaşılacağı üzere, eğer yeni başlayan tango dansçısı iseniz, ilk tango dersi almaya başlamanızdan itibaren pratiklere katılırsanız, çalışacağınız konuları da biriktirmemiş olursunuz.
Pratikte “not almayı” alışkanlık haline getirebilirsiniz. Dans edenleri izleyerek onların sizin de bildiğiniz hangi konseptleri uyguladıklarını not edebilirsiniz. Ya da onların uyguladığı ve sizin de bildiğiniz adımları kendi zihninizde canlandırarak kendinizi beyin olarak hazırlayabilirsiniz. Bu bizim çok sık uyguladığımız bir yöntemdir. Hatta pratikte çalan tandaların hangi orkestraya, hangi şarkıcıya ait olduğunu not edebilirsiniz, arkadaşlarınıza sorarak eğlenceli bir oyun haline getirebilirsiniz.
Pratiklerde sadece adım, figür çalışmamalısınız. Vücudunuzu pratiğe hazır hale getirmek için öncelikle tek başınıza “ısınmalısınız”. Isınmanızı “duruşunuz”, “dengeniz” gibi en temel konularla ilgili aynada egzersizler yaparak, tek başınıza müzikle farklı ritimlerde yürüyerek ve teknik adım egzersizlerinizi yaparak tamamlayabilirsiniz (bunu yaparken bir partnerle çalışıyormuşsunuz gibi hayal edebilirsiniz). Kulağınıza komik gelebilir, ama çok faydasını göreceksiniz.
Sonrasında, bir partnerle pratik yapıp, ardından başka başka farklı partnerle defalarca, defalarca tekrarlamalısınız. Çünkü her dansçının farklı kişisel yaklaşımı ve farklı seviyelerde kişiselleştirdiği farklı tarzı vardır. Zira, pratiğinizi en rahat yapabildiğiniz kişi size her zaman fayda sağlamaz, belki de sizden daha ileridir ve sizin hatanızı kapatıyordur ve bu size zarar verebilir. Bu yüzden çalışmak istediğiniz X konusunu, o konunun seviyesine uygun dansçıyla denemeye özen göstermelisiniz.
Diyelim ki bir konsepti çalışırken bir şeylerin yanlış gittiğinin farkındasınız:
Öncelikle geri bildirim almak için eğitmenlerinize danışın. Eğer o sırada eğitmenleriniz çok yoğunsa, kendi kendinize kılavuzluk yapabilirsiniz. Nasıl mı? Adımı arkadaşınızla pratik ederken “vücudunuzu dinleyin”! Partneriniz ise “geri bildirim” alabileceğiniz diğer bir kaynak. Birlikte analiz edin, adımı en konforlu şekilde yapana dek tekrar edin. Önce yavaş deneyin, sonra müziğin farklı ritimleriyle deneyin. Aynada kendinizi seyredin, ya da bir arkadaşınızdan sizi kameraya çekmesini rica edin. Videoyu seyredip birlikte yeniden analiz edin. Ya da sizden daha tecrübeli bir arkadaşınızdan sizi izlemenizi ve geri bildirimde bulunmasını isteyin.
Pratiklere dansını ilerletmek için gelen ve hiç kimse ile pratik yapamamış sürekli oturan arkadaşlarınıza çalışmayı teklif edebilirsiniz. Belki de dansınıza yepyeni vizyon katacak kişi öylece sandalyede sessizce oturuyor olabilir. Belki de hayatınıza değer katacak güzel bir dost kazanacaksınız.
Pratiğin son 10 dakikasını en keyif aldığınız kişiyle dans etmeye ayırarak kendinizi ödüllendirin. Pratikten sonra evinize ya da milongaya daha keyifli bir şekilde gitmiş olurusunuz.
“Tango, duygularımızı, tutkularımızı müzikle harmanlayıp vücumuzla ifade ettiğimiz çok özgür bir danstır. Bunun için de derslere düzenli katılıp, pratiklerde çok çalışmamız lazım. Ancak bu şekilde, milongalarda dansımızı keyiflere paylaşımlara dönüştürebiliriz.”
Saygı ve Sevgilerimle,
Figen Moran
(Akademitango Kurucu ve Eğitmenlerinden)